ประวัติศาลจังหวัดสงขลา

ประวัติศาลจังหวัดสงขลา เดิม ศาลจังหวัดสงขลา คือ ศาลมณฑลนครศรีธรรมราช เนื่องจากขณะ ที่จัดตั้ง ศาลยุติธรรมแบบ ใหม่ขึ้นตามหัวเมืองต่าง ๆ นั้น การปกครอง ส่วนภูมิภาคในสมัยนั้น ใช้ระบบเทศาภิบาล แบ่งเขตปกครอง ออกเป็น มณฑลเมือง อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน พระธรรมนูญศาลหัวเมือง ร.ศ. 116 (พ.ศ.2439) ซึ่งกำหนดรูป แบบของ ศาลที่จะ ตั้งขึ้น บัญญัติให้ มี ศาลยุติธรรมใน หัวเมืองเป็น 3 ชั้น คือศาล มณฑล ศาล เมืองและ ศาล แขวง เพื่อให้สอดคล้องกับ แบบการปกครองดังกล่าว และได้จัดตั้ง ศาล มณฑล ขึ้น มณฑลละ 1 ศาล ณ.เมืองอันเป็นที่ตั้ง ศาลาว่าการมณฑล และ โดยที่ มณฑลนครศรีธรรมราช มี ศาลาว่าการมณฑลอยู่ที่ จังหวัดสงขลา ศาลมณฑลนคร ศรีธรรมราชจึงตั้งขึ้น ที่จังหวัดสงขลา เปิดทำการเมื่อ
วันที่ 24 กุมภาพันธ์ ร.ศ.116 มี พระยาพิทักษ์ เทพธานีเป็น อธิบดีผู้ พิพากษา ศาลมณฑล นครศรีธรรมราช คนแรก โดยใช้ที่ทำการร่วม กับ ที่ว่า การมณฑล ณ จวนเมืองเก่า ซึ่งเป็นตึกแบบจีน (ปัจจุบันเป็นที่ทำการ โทรศัพท์กลางและร้านค้า) ศาลยุติธรรมที่ตั้ง ขึ้น ใหม่นี้ใน กาลต่อมา ได้มี การปรับปรุง เปลี่ยนแปลงหลายครั้ง กล่าวโดย สรุปก็คือยกเลิก อำนาจ ศาลมณฑลใน การพิจารณาพิพากษา ความอุทธรณ์จากศาลต่ำ
ในมณฑล นั้น ให ้อุทธรณ์ต่อ ศาล อุทธรณ์ใน กรุงเทพมหานคร ต่อมา ได้มีประกาศ กระทรวงมหาดไทย ให้เปลี่ยนคำว่า “เมือง” เป็น “จังหวัด” ให้เรียก “ผู้ว่าราชการเมือง” เป็น “ผู้ว่าราชการจังหวัด” กระทรวง ยุติธรรม จึงได้มีประกาศลงวันที่ 15 มิถุนายน 2459 ให้เปลี่ยนคำว่า “ศาลเมือง” เป็น “ศาลจังหวัด” เพื่อให้สอดคล้องกันโดยให้คงมี อำนาจ พิจารณา พิพากษาอย่าง เดิม และต่อมา พระธรรมนูญ ศาลยุติธรรม แก้ไขเพิ่ม เติมพุทธ ศักราช 2473 ได้แก้ไของค์คณะ ของศาลจังหวัด เป็นว่า จะต้องมีผู้พิพากษาสองนายจึงจะเป็นองค์คณะที่จะ พิจารณา พิพากษา อรรถคดีได้เต็ม

รูป สมัย พ.ศ.2480

ตามกฎหมายจากบทบัญญัติดังกล่าวทำ ให้ศาลจังหวัด มีอำนาจพิจารณา พิพากษาคดีทั้งปวง ในเขตจังหวัด นั้นได้ทุก บทกฎหมาย และทำให้ ศาลมณฑลคงมี อำนาจพิจารณาพิพากษาคดีเฉพาะ ภายในเขตจังหวัด อันเป็นที่ตั้งศาลมณฑลไปโดยปริยาย ศาลมณฑล และศาลจังหวัด จึงมีอำนาจในการพิจารณาพิพากษา คดีได้เท่ากัน ดังนั้นเมื่อมี การยุบเลิกมณฑลใน พ.ศ. 2476 ดังกล่าวมาข้างต้น การเปลี่ยน ฐานะจาก “ศาลมณฑลนครศรีธรรมราช” เป็น “ศาลจังหวัดสงขลา” จึงเท่ากับเป็นการเปลี่ยน ชื่อเรียก เพราะตามกฎหมายยังคงมีอำนาจหน้าที่ อย่างเดิมทุกประการ ต่อมาที่ทำการคับแคบ ไม่ สามารถขยายต่อเติมได้เพราะอยู่ติดกับ เรือนจำ สงขลา ทั้งตัวอาคารที่ทำการสร้างมานาน ชำรุด ทรุดโทรม จึงมีโครงการจะย้ายที่ทำการศาลแห่ง ใหม่ ตั้งแต่ พ.ศ. 2471จนกระทั่ง พ.ศ. 2477 หลวง

จำรูญ เนติศาสตร์ ดำรงตำแหน่ง ข้าหลวงยุติธรรมภาคใต้ จึงเลือกที่ดิน ทางทิศ ตะวันออก ของวัดสระเกษ เนื้อที่ประมาณ 10 ไร่ เป็นที่สร้างศาลแห่งใหม่ โดยได้ทำการฝังรากเมื่อ วันที่ 14 มีนาคม 2479 เริ่มก่อสร้าง ในเดือน เมษายน 2480 เสร็จเรียบร้อยเมื่อวันที่ 21 พฤษภาคม 2484 ทำพิธีเปิดอาคารที่ทำการ ศาลใหม่เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2484 โดยพระยาลัดพลี ธรรมประคัลภ์ ประธานศาลฎีกา
ในขณะนั้น (ปัจจุบันนี้ใช้เป็นที่ทำการศาลแขวงสงขลา)

รูป สมัย พ.ศ.2544

อาคารที่ทำการศาลจังหวัดสงขลาในสมัยดังกล่าว เป็นสถานที่ ราชการที่ใหญ่โตสง่างามของจังหวัดสงขลา และจังหวัดภาคใต้ แต่ต่อมาได้แบ่งใช้เป็นที่ทำการศาลแขวงสงขลา และสำนักงาน บังคับคดีและวางทรัพย์ภูมิภาคที่ 9 ประกอบทั้งคดีความที่มา สู่ศาลเพิ่มขึ้นกว่าเดิม จึงทำให้คับแคบ ไม่สะดวกแก่ประชาชน ผู้มาติดต่อและในการปฏิบัติราชการ กระทรวงยุติธรรม จึงจัดสรรงบประมาณเพื่อสร้างอาคารที่ทำการศาลจังหวัด สงขลาหลังใหม่ และได้รับอนุมัติในปีงบประมาณ พ.ศ.2528 กระทรวงยุติธรรมโดย นายเธียร เจริญวัฒนา ปลัดกระทรวง ยุติธรรมขณะนั้น ได้ทำสัญญาจ้างลงวันที่ 26 กันยายน 2528 ว่าจ้างห้างหุ้นส่วนจำกัดศิลป์การช่าง เป็นผู้สร้างอาคารที่ทำการศาล
จังหวัดสงขลา ขนาด 20 บัลลังก์ พร้อมด้วยบ้านพัก ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล บ้านพักผู้พิพากษา บ้านพักจ่าศาล บ้านพักข้าราชการระดับ 1 และ 2 อาคารชุดสำหรับเจ้าหน้าที่ ธุรการศาล โรงอาหาร ถมดินทำรั้ว ลานจอดรถและท่อระบายน้ำ เป็นราคาทั้งสิ้น 57,363,700 บาท กำหนดแล้วเสร็จภายใน วันที่ 6ธันวาคม 2530 ต่อมาเมื่อวันที่ 19กันยายน 2529 พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น ได้เป็นประธาน ในการประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์ อาคารศาลจังหวัดสงขลาเสร็จเรียบร้อยใน วันที่ 9 ธันวาคม 2530 ต่อมาวันจันทร์ที่ 21ธันวาคม 2530 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามกุฎราชกุมาร ทรงประกอบพิธีเปิดอาคาร ศาลจังหวัดสงขลา อาคารศาลจังหวัดสงขลาหลังใหม่เปิดทำการตั้งแต่
วันจันทร์ที่ 11 มกราคม 2531 เป็นต้นมาจนปัจจุบัน อาคารศาลจังหวัดสงขลา มีหน่วยงานสำนักงานอธิบดีผู้พิพากษาภาค 9 และสำนักศาลยุติธรรมประจำภาค 9 ใช้พื้นที่ร่วมอยู่ภายในอาคารด้วย
รูป สมัย 2530 - ปจุบัน